به دونه

شرح:به درخت یا درخچه ای است که ارتفاع آن تا 8 متر می رسد. برگهای جوان آن بیضوی، کرکدار و مایل به خاکستری است. شکوفه های آن به طول 3-5 سانتیمتر، به رنگ سفید یا صورتی است. میوه آن کرکدار، به شکل گلابی یا سیب است و در قسمت مرکزی دارای پنج توده بهم چسبیده است که هر یک 8-16 دانه دارد. دانه های آن قهوه ای، به طول تقریبی 10 میلیمتر، بیضوی و مسطح است.

قسمت های مورد استفاده: دانه های خشک شده.

زیستگاه و گردآوری: منشاء درخت به از قسمتهای شرق آسیا است ولی فعلا در سراسر دنیا کاشته می شود.در بریتانیا به خاطر میوه اش کاشته می شود و گاهی نیز به صورت وحشی دیده می شود. هنگامی که از میوه جهت مربا استفاده می شود ، دانه های آن را جدا می کنند. معمولا از ایران وعراق صادر می شود.در 40 – 50 درجه سانتیگراد خشک می شود.

ایران: درخت به در ایران پرورش داده می شود و به حالت وحشی نیز در نواحی مختلف شمال مانند گرگان، گیلان و غیره می روید.

ترکیبات و اثر: پوشش خارجی دانه به حاوی موسیلاژی است که در مجاورت آب یک محلول چسبنده غلیظ تشکیل می دهد. این محلول در مجاورت شیره های گوارشی روده و محلول بسیار رقیق نمک طعام به صورت ژل در می آید. قسمت داخلی دانه آن پروسیک اسید (Prussic acid) دارد که ترکیبی خطرناک است و در نتیجه خوردن تمام دانه اثر های سمی حاصل می شود. موسیلاژ به تحریک مخاطها را کاهش داده و یک مسهل ملایم است.

مصرف:به شکل موسیلاژ مصرف می شود (یک قاشق مربا خوری از دانه به را در یک فنجان آب ولرم بریزید تا متورم شود و سپس دانه ها را از موسیلاژ حاصل جدا کنید). از میوه کامل به که در آب متورم شده است نیز استفاده می شود. از طریق خوراکی این موسیلاژ بعنوان یک مسهل ملایم مصرف می شود. همچنین به شکل غرغره یا دهان شویه برای رفع التهاب گلو و دهان از آن استفاده می شود.